Od dawna chciałam wybrać się do Arkadii – ogrodu założonego przez Helenę Radziwiłłową w 1778 roku niedaleko Nieborowa, gdzie znajduje się pałac i muzeum. Zawsze fascynowało mnie, że można tak pieczołowicie zaprojektować i stworzyć ogród, który ma wyglądać dziko, naturalnie – jakby zaprojektowany wcale nie był. Niedawno spełniłam marzenie i w końcu zwiedziłam te dwa piękne miejsca – Nieborów i Arkadia.
Arkadia
Moim głównym celem była Arkadia. Piękny ogród, o którym czytałam i słyszałam dużo na studiach polonistycznych.
Na stronie muzeum możemy przeczytać dlaczego ten ogród jest tak wyjątkowy i o co chodziło w tym całym „przewrocie ogrodniczym”:
W latach 70. XVIII wieku dotarł do Polski nowy styl ogrodowy zwany angielskim, który narodził się na początku wieku w Anglii, a później ogarnął stopniowo liczne kraje europejskie. Styl angielski zdecydowanie przeciwstawiał się sztuczności i regularności ogrodów barokowych, propagując swobodne i nastrojowe kompozycje ogrodowe sprzężone z sentymentalnym bądź symbolicznym sztafażem złożonym z różnych form i konstrukcji architektonicznych nawiązujących do antyku, średniowiecza, życia wiejskiego, a nierzadko także do zamorskich form egzotycznych.
Za: https://nieborow.art.pl/o-muzeum/historia-ogrodu-w-arkadii/
Ciężko lepiej to ująć. Chociaż dalej możemy przeczytać, że około 1800 roku Księżna zwróciła się ku stylowi romantycznemu, wprowadzając „do swojego ogrodu zarówno baśniowość, jak i ludowość”. Nie wiem, czy wiecie, ale w tamtych czasach ludzie z wyższych sfer lubili przebierać się za pastuszków i odgrywać różne sielskie scenki. Co to też brak internetu i Netflixa może zrobić z człowiekiem!
Ja (jak wiecie) jestem wielką fanką ogrodów, także tych botanicznych, parków i wszelkich form zieleni. Ale może nie wiecie, że interesuję się też antykiem i średniowieczem, zatem Arkadia łączy dla mnie wszystko, co uwielbiam. Plus silna postać kobieca – biografia Heleny Radziwiłłowej to na pewno temat na ciekawy film albo chociażby serial.
Nazwa ogrodu – Arkadia – nawiązuje do łacińskiej sentencji Et in Arcadia ego, w dosłownym tłumaczeniu „i ja byłem/byłam w raju”. Raj można tutaj rozumieć metaforycznie, jako stan szczęścia. Ale ta sentencja wiąże się też z tym dosłownym rajem, tym, do którego idziemy po śmierci. Przypomina, że i w miejscu szczęśliwym o śmierci zapomnieć się nie da. Być może Helena widziała w Arkadii miejsce swojego ostatniego spoczynku? Chyba tak, bo w latach 1785-1789 został zbudowany w parku symboliczny Nagrobek Księżny z tą właśnie sentencją.
Nieborów
Nieborów miał być tylko dodatkową atrakcją przy okazji zwiedzania Arkadii, okazało się być zupełnie na odwrót. Nie wiem czy jest w Polsce drugie tak dobrze zachowane wnętrze, z tak pokaźną kolekcją (no ale nie jestem ekspertką w tym temacie, więc mogę się mylić). W każdym razie Pałac w Nieborowie zwiedzić należy obowiązkowo! Jest to ta część naszego dziedzictwa kulturowego, która uległa zniszczeniu w niewielkim stopniu i choćby dlatego warto. Pracownik muzeum powiedział, że radzieccy żołnierze weszli to Pałacu, ale tylko na chwilę, rozpruli tapicerki w poszukiwaniu złota i wyszli. Nie zainteresowali się zabytkami, które się tam znajdowały. A jest ich całkiem sporo.
W 1774 właścicielem dóbr nieborowskich został książę Michał Hieronim Radziwiłł, późniejszy wojewoda wileński i jeden z najbogatszych magnatów polsko-wileńskich. W pałacu nieborowskim Michał Hieronim Radziwiłł zgromadził kolekcję obrazów mistrzów europejskich – holenderskich, niemieckich, włoskich i hiszpańskich oraz portrety osobistości polskich i obcych, gabinet kilkunastu tysięcy rycin, księgozbiór unikatowych starodruków (od XVI wieku), zespoły mebli polskich, angielskich i francuskich, zbiory sztuki zdobniczej – sreber, porcelany, szkieł i tkanin.
Za: https://nieborow.art.pl/o-muzeum/historia-palacu/
Moim ulubionym eksponatem jest z pewnością Niobe – dar Katarzyny II dla księżnej Heleny Radziwiłłowej. Jest to replika greckiego oryginału z IV wieku p.n.e., niemniej robi ogromne wrażenie. Zwłaszcza, jeśli zna się mit o Niobe skamieniałej na widok śmierci swoich siedmiu synów i siedmiu córek z rąk (czy raczej łuków) Apolla i Artemidy. Mitologia Grecka to kolejny mój konik!
Pałac w Nieborowie przyciągał licznych artystów, mieściło się tutaj miejsce pracy twórczej, gdzie pisał m.in. jeden z moich ulubionych poetów, Konstanty Ildefons Gałczyński. W Nieborowie i Arkadii kręcono również filmy i seriale, m.in. Akademię Pana Kleksa, Pana Samochodzika czy Karierę Nikodema Dyzmy.
A jak już będziecie w Nieborowie, nie możecie pominąć małej, ale cudownej kawiarni w budynku dawnej oranżerii. Kawa jest przepyszna, a leżaki w ogrodzie to idealne miejsce do jej spożycia.
Razem, Arkadia i Nieborów to wspaniałe miejsce na weekend – w połączeniu z Puszczą Bolimowską niedaleko, czy obiadem w Oberży pod Złotym Prosiakiem. Polecam!
Więcej o Nieborowie i Arkadii możecie przeczytać na stronie muzeum.